Adli Belgede Sahtecilik Suçunda Uzman Mütalaasının Değerlendirilmesi: Yargıtay’ın Güncel Yaklaşımı

aslankriminal35
1 gün önce
2 dakikada okunur

1. Giriş-Adli Belgede Sahtecilik Uzman Mütalaası

Adli belgede sahtecilik suçları, yargısal sürecin sağlıklı işleyişi açısından en yüksek delil gücüne sahip belgeler üzerinde gerçekleştirildiğinden, hem teknik hem de hukuki açıdan özel bir hassasiyet gerektirir. Bu tür dosyalarda en belirleyici delil genellikle grafolojik inceleme ve imza aidiyeti raporlarıdır. Ancak, bilirkişi raporları arasında çelişki bulunması durumunda hangi rapora itibar edileceği, yıllardır tartışmalı bir konudur. 2024 yılı Yargıtay içtihatları, bu konuda önemli açıklık getirmiştir.

2. Uzman Mütalaasının Hukuki Niteliği

Ceza yargılamasında uzman mütalaası, 5271 sayılı CMK’nın 67/6. maddesi gereğince bilirkişi raporuna karşı savunma veya taraf delili olarak sunulabilir. Bu belge, mahkemece serbestçe değerlendirilen takdiri bir delildir. Ancak Yargıtay, uzman mütalaalarının yalnızca biçimsel delil değil, bilirkişi raporları arasındaki çelişkinin giderilmesinde dikkate alınması gereken bilimsel karşı görüş niteliğinde olduğunu vurgulamaktadır (Yarg. 11. CD, 2019/11406 E., 2024/6928 K.).

3. Raporda Çelişki Halinde Mahkemenin Yükümlülüğü

Ceza Dairesi’nin 2019/11406 E., 2024/6928 K. sayılı kararında; futbolcu sözleşmesinde imza aidiyeti konusunda Adli Tıp Kurumu, jandarma kriminal ve özel bilirkişi raporları arasında farklı sonuçlara ulaşılması üzerine mahkemenin yalnızca son rapora dayanarak hüküm kurduğu görülmüştür. Daire, bu yaklaşımı “eksik inceleme” olarak değerlendirmiş; raporlar arasında çelişki bulunduğunda, üniversitelerin kriminalistik veya grafoloji bölümlerinden yeni bilirkişi raporu alınması gerektiğini açıkça belirtmiştir.Bu karar, adli belge incelemelerinde tek bir bilirkişi kurumunun nihai merci olarak görülmemesi gerektiği yönünde güçlü bir içtihat oluşturmuştur.

Benzer şekilde, 11. Ceza Dairesi’nin 2024/12677 K. sayılı kararında, farklı kriminal laboratuvarlarca düzenlenen raporlar arasında imza aidiyeti yönünden çelişki bulunması nedeniyle savcılığın kovuşturmaya yer olmadığına dair kararının kanun yararına bozulmasına hükmedilmiştir. Yargıtay, “aynı konuda çelişen bilimsel tespitlerin varlığında, mahkemenin genişletilmiş uzmanlar heyetinden rapor alması gerektiğini” belirtmiştir (Yarg. 11. CD, 2024/12677 K.).

Bu yaklaşım, adli belge incelemelerinde “bilimsel denetim ilkesi”nin uygulanmasını zorunlu kılmaktadır. Raporda yer alan teknik bulgular (imza kalem basıncı, yazı yönelimi, harf oranı vb.) sadece şekli olarak değil, bilimsel metotla sorgulanmalıdır.

4. Uzman Mütalaasının Yargısal Değerinin Artışı

Yargıtay, 2024 tarihli kararlarında uzman mütalaalarının savunma delili olarak değil, bilirkişi delilinin tamamlayıcısı olarak değerlendirilmesi gerektiğini açıkça ortaya koymuştur. Özellikle özel grafoloji uzmanlarının hazırladığı raporların, Adli Tıp Kurumu raporlarıyla çeliştiği durumlarda mahkemece doğrudan göz ardı edilmesi, adil yargılanma hakkının ihlali olarak nitelendirilmiştir.

Bu bağlamda uzman mütalaası;

Çelişen bilirkişi raporlarının metodolojik analizine katkı sağlar,
Bilimsel temelli karşı görüş olarak delil serbestisi içinde değerlendirilir,
Hükmün kurulmasında hâkimin kanaatini destekleyici veya sarsıcı bir unsur olabilir.

Yargıtay, bu yaklaşımıyla savunma tarafının da teknik delil üretme ve bilirkişi görüşüne bilimsel karşı delil sunma hakkını koruma altına almıştır (Yarg. 11. CD, 2019/11406 E., 2024/6928 K.).

5. Değerlendirme ve Sonuç

Yargıtay’ın 2024 tarihli içtihatları, adli belgede sahtecilik suçlarında bilirkişi raporları ile uzman mütalaalarının birlikte değerlendirilmesi gerektiğini açık biçimde ortaya koymaktadır. Artık mahkemelerden beklenen, sadece Adli Tıp Kurumu raporuna dayanarak hüküm kurmak değil, raporlar arasındaki bilimsel farklılıkları tartışmak ve gerekirse yeni bir bağımsız bilirkişi heyetinden görüş almak olmuştur. Bu yaklaşım, hem delillerin serbestçe takdiri ilkesini, hem de adil yargılanma hakkının bilimsel temelde korunmasını güçlendirmektedir.