İmza İnceleme Nedir? Dava Dosyalarında Sahtecilik Tespiti

Hukuki bir davanın en kritik delil unsurlarından biri şüphesiz ki imzadır. Senetler, sözleşmeler, vekâletnameler, ortaklar kurulu kararları  ve hatta miras belgeleri üzerindeki bir imzanın gerçekliği, davanın kaderini belirler. İmza inceleme, bir belgedeki imzanın, o belgeyi imzaladığı iddia edilen kişinin eli ürünü olup olmadığını bilimsel yöntemlerle tespit eden

Adli Belge İncelemesi uzmanlık alanının en kritik bölümüdür.

Aslan Kriminal olarak sunduğumuz uzman mütalaası, basit bir karşılaştırmanın ötesine geçerek, delillerinizi mahkemede tartışılmaz bir bilimsel güce kavuşturur.

İmza İnceleme (Adli Grafoloji) Nedir?

İmza inceleme, bir imzanın veya yazı karakterinin, o belgeyi imzaladığı iddia edilen kişi tarafından mı atıldığını, yoksa bir sahtecilik (taklit, tahrifat) ürünü mü olduğunu bilimsel yöntemlerle ortaya çıkarma sürecidir.

Türk Dil Kurumu'na göre imza, "altına yazıldığı metnin onandığına ya da benimsendiğine işaret sayılan, bir kimsenin kendi eliyle ve her vakit aynı biçimde yaza geldiği adı" olarak tanımlanır. Ancak uygulamada bu tanıma uyulmaz; bir iki çizgiden veya gelişigüzel karalamalardan oluşan imzalar dahi geçerli kabul edilmektedir.

Uzmanlar, incelemeyi yaparken sadece görsel benzerliğe bakmaz; imzanın

dinamik özelliklerini analiz eder:

• İşleklik (Akıcılık) ve Hız Derecesi 

  
  

• Bası (Presyon) Varyantları 

  
  

• Tersim Tarzı (Şekil), Seyir, Meyil ve İstif gibi bireysel alışkanlıklar

  
  

İmza Sahteciliğinin Türleri ve Tespiti

Kişinin kendi eli ürünü olmayan sahte imzalar çeşitli yöntemlerle oluşturulur:

Sahtecilik Türü	Tanım ve Uzman Gözlemi	Önemli Sahtelik Arızası
Serbest Taklit (Freehand Simulation)	Sahtecinin, orijinal imzayı günlerce çalışıp ezberledikten sonra, modele bakmadan tek bir hamlede atmasıdır. Bu,	tespiti en güç olan sahtecilik tipidir.	Orijinal imzadaki doğal	titreklikler, tereddütler yerine aşırı	seri ve akışkan bir hareket görülmesi.
Üstten Kopya (Tracing)	Işık kaynağı, karbon kâğıdı veya kurşun kalem izi kullanılarak orijinal imzanın üzerinden yavaşça geçilerek oluşturulur.	İmzanın	titreklikler, duraklamalar içermesi ve ruhsuz/monoton görünmesi. İki imzanın %100 örtüşmesi, birinin sahte olduğunun kesin kanıtıdır.
Uydurma İmzalar	İmza sahibinin imzasının bilinmediği durumlarda, adına sahte imza atılması.	Orijinal imzaya hiç benzemeyen, kişinin kendi kaligrafisinden uzaklaşmaya çalıştığı	gelişigüzel karalamalardan oluşması.
İnkâr Kastı İle Atılan İmzalar	Kişinin, gelecekte inkâr etmek amacıyla kendi imzasını	istemli olarak değiştirerek atmasıdır.	Uzman, inkâr kastına rağmen kişinin değiştiremediği	kişiye özgü kaligrafik unsurları  tespit eder.

Yargıtay Perspektifinde Uzman Mütalaası ve Delil Gücü

Uzman mütalaası, sadece teknik bir rapor değil, aynı zamanda hukuki bir zorunluluktur.

• Delil Yarışı ve Kesinlik Beklentisi: Yargıtay'ın yerleşik içtihatlarında , mahkemelerce alınan Adli Tıp Kurumu (ATK) raporlarının dahi gerekçelendirilmemiş olması eleştirilmektedir. Bu durum, delil güvenilirliği konusunda şüpheler yaratır ve davanın sonucunu belirsizleştirir.

  
  

• Mütalaanın Rolü: CMK Madde 67 uyarınca , tarafların sunduğu uzman mütalaası, resmi ATK raporlarına karşı bilimsel bir argüman sunar. Avukatlar, bu raporu kullanarak hâkimi, resmi bilirkişinin görüşünü yeniden değerlendirmeye itebilir.

  
  

• Somut Yargıtay Kararları: Yüksek mahkemeler, davanın esasına etki edecek delillerin tam olarak toplanmasını ve incelenmesini şart koşar. Örneğin, bir davada suça konu çeklerdeki imzaların sanıklara ait olmadığının tespiti için

  imza inceleme raporunun denetime imkân verecek şekilde dosyaya eklenmesi istenmiştir. Bir başka kararda ise, uzman mütalaası (grafoloji raporu) ile sahte imza olgusunun sübuta ermesi, ortaklar kurulu kararının yoklukla malul olduğunun tespitinde temel gerekçe yapılmıştır. Bu kararlar, imza inceleme mütalaasının hukuki sonuçlarını net bir şekilde gösterir.

  
  

Aslan Kriminal Metodolojisi: Hata Payını Azaltma

Bilirkişilik, hataların insan yaşamını etkilediği, son derece sorumluluk gerektiren bir görevdir. Deneyimli bir uzmanın hata oranı, uzman olmayan bir kişiye göre çok düşüktür.

Aslan Kriminal, incelemelerinde bilimsel standartlara uyarak hata payını minimuma indirir:

• Mukayese Belgelerin Önemi: Şüpheli imzayı, kişinin serbest haleti ruhiye ile, farklı zamanlarda ve başka amaçlarla (banka, noter, tapu gibi kurumlardan) attığı samimi imzalarla karşılaştırırız. Huzurda (mahkeme karşısında) korku veya baskı altında alınan imzalar yeterli değildir.

  
  

• Aslın İncelenmesi: Hız, baskı ve akıcılık gibi dinamik unsurları inceleyebilmek için belge asılları istenir; fotokopiler üzerinden yapılan incelemeler çoğunlukla kesin sonuç vermez.

  
  

• Sonuçların Bildirilmesi: Bilimde %100 kesinlik beklenmez. Bu nedenle raporlarımızı;

  Kesin Tanımlama, Güçlü Olasılık veya Bir Belirleme Yapmak İmkansız gibi bilimsel kanaat dereceleriyle sunarız.

  
  

Delillerinizde sahtecilik şüphesi mi var? Aslan Kriminal uzman mütalaası ile davanızdaki belirsizlikleri bilimsel kesinlikle aydınlatın.

Kaynakça

Aşıcıoğlu, F. (Editör). (2007). Adli Bilimlerde El Yazısı ve İmza İncelemeleri. Öner Matbaacılık.

Birincioğlu, İ., Özkara, E. (2010). Adli Belge İncelemelerinde Bilinmeyenler, Örneklerle Yazı ve İmza Analizi ile Islak İmza Kavramı.

Türkiye Barolar Birliği Dergisi, (87), 403-433.

Kırcı, G. S., Aydoğdu, H. İ., Okumuş, H., Özer, E., Eryılmaz, A., & Birincioğlu, İ. (2018). Tespiti Güç Bir İmza Sahteciliği Yöntemi "Serbest Taklit": Bir Olgu Sunumu.

Adli Tıp Bülteni, 23(1), 60-64.

Psikolog Sadık Güray Akın, ATK Fizik İhtisas Dairesinden Emekli Uzman Konuşması. (2015). 3. Tıp Hukuku Günleri: Adli Belge İncelemeleri. İstanbul Tabip Odası Yayınları.

Uz. Dr. Mustafa Uzun. (2015). Kimlik Belgelerinde Sahtecilik. 3. Tıp Hukuku Günleri: Adli Belge İncelemeleri. İstanbul Tabip Odası Yayınları.

Yrd. Doç. Dr. Ömer Kurtaş. (2015). Adli Belge İncelemelerinin Geleceği, Yaşanan Sorunlara Çözüm Önerileri. 3. Tıp Hukuku Günleri: Adli Belge İncelemeleri. İstanbul Tabip Odası Yayınları.

Yargıtay 11. Ceza Dairesi, 2021/18346 E., 2025/5473 K. (05.05.2025).

Yargıtay 11. Hukuk Dairesi, 2024/627 E., 2024/8687 K. (04.12.2024).

Yargıtay 11. Hukuk Dairesi, 2023/6391 E., 2024/7459 K. (22.10.2024).

Yargıtay 11. Ceza Dairesi, 2021/8471 E., 2024/5797 K. (30.04.2024).

Yargıtay 11. Hukuk Dairesi, 2022/6122 E., 2024/2531 K. (03.04.2024).

Yargıtay 11. Hukuk Dairesi, 2023/985 E., 2024/1173 K. (09.01.2025).

Yargıtay 11. Ceza Dairesi, 2021/8346 E., 2025/5473 K. (05.05.2025).

Av. Turgay Demirci, İstanbul Barosu Yönetim Kurulu Üyesi Konuşması. (2015). 3. Tıp Hukuku Günleri: Adli Belge İncelemeleri. İstanbul Tabip Odası Yayınları.

Doç. Dr. İsmail Birincioğlu. (2015). Günümüzde Adli Belge İncelemelerinde Durum. 3. Tıp Hukuku Günleri: Adli Belge İncelemeleri. İstanbul Tabip Odası Yayınları.

Doç. Dr. Rıza Yılmaz. (2015). Adli Belge İncelemeciliğinin Dünyada ve Türkiye'deki Tarihsel Gelişimi. 3. Tıp Hukuku Günleri: Adli Belge İncelemeleri. İstanbul Tabip Odası Yayınları.

Doç. Dr. Rıza Yılmaz. (2015). Adli Belge İncelemelerinde Terminoloji. 3. Tıp Hukuku Günleri: Adli Belge İncelemeleri. İstanbul Tabip Odası Yayınları.

Salih Sala. (2006). Doküman İnceleme Uzmanlarına İmza İncelemeleriyle İlgili Yeterlilik Testlerinin Uygulanması Üzerinde Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.

Aydoğdu, E. & Ataç, Y. (2011). İmza Sahteciliğinin Türleri, Tespiti ve Önlenmesi.

Polis Bilimleri Dergisi, 13(2), 49-71.