Adli Görüntü İncelemenin Kapsamı, Yöntemleri ve Yargıtay Kararları Işığında Delil Değeri

Adli görüntü incelemesi, ceza yargılamasında dijital delillerin doğruluğunu, bütünlüğünü ve güvenilirliğini değerlendirmede kritik bir role sahiptir. Bu incelemeler; Adli Tıp Kurumu Adli Bilişim İhtisas Dairesi, Emniyet Genel Müdürlüğü Kriminal Daire Başkanlığı, Jandarma Kriminal Laboratuvarları gibi teknik donanım ve uzman kadroya sahip kurumlar tarafından yapılır.

Hukuki süreçlerde görüntülerin manipüle edilip edilmediğinin tespitinden, görüntülerdeki kişi ve nesnelerin teşhisine kadar geniş bir yelpazede kullanılan adli görüntü incelemeleri, Yargıtay kararları ile şekillenen standartlara tabidir.

1. Adli Görüntü İncelemesinin Kurumsal Dayanağı

Adli Tıp Kurumu Kanunu Uygulama Yönetmeliği Madde 14, Adli Bilişim İhtisas Dairesi’nin görev ve yapısını detaylı şekilde düzenlemiştir. Buna göre daire; veri inceleme, mobil cihazlar inceleme, ses ve görüntü inceleme gibi şubelerden oluşmakta olup:

“Mahkemeler, hâkimlikler ve Cumhuriyet Savcılıklarınca gönderilen bilişim suçları ile ses ve görüntü analizi konularında gerekli incelemeleri yaparak sonuçlarını bir raporla bildirmek”Görevleri arasında açıkça yer almaktadır.

Bu düzenleme, adli görüntü incelemesinin hukuki dayanakla yürütülen bilimsel bir faaliyet olduğunu gösterir.

2. Adli Görüntü İncelemesinin Başlıca Kapsamı ve Yöntemleri

Adli görüntü incelemesi, çok yönlü teknik ve bilimsel yöntemleri içerir. Aşağıda Yargıtay içtihatlarıyla desteklenmiş başlıca inceleme alanları yer almaktadır.

2.1. Görüntülerin Orijinalliğinin ve Manipülasyonun Tespiti

Bir görüntünün kesilip kesilmediği, montajlanıp montajlanmadığı, ekleme–çıkarma yapılıp yapılmadığı adli bilişimin temel inceleme alanıdır.

Yargıtay Ceza Genel Kurulu 2020/430 E., 2021/161 K. kararında, Adli Tıp Kurumu tarafından incelenen video dosyasında:

• Belirli zaman aralıklarında aktarma (kesinti) yapıldığı,

• Dosyaya eklemeler bulunduğu,

• Görüntü üzerine metin eklendiği,

tespit edilerek videonun bir düzenleme programı ile oluşturulduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Bu karar, görüntü manipülasyonunun bilimsel yöntemlerle tespit edilebileceğini ortaya koyması bakımından önemlidir.

2.2. Kişi ve Nesne Teşhisi (Yüz Karşılaştırma, Boy – Vücut Yapısı Analizi)

Güvenlik kamerası görüntülerindeki kişilerin kimliklerinin belirlenmesi adli görüntü incelemesinin kritik amaçlarından biridir.

Yargıtay 2. Ceza Dairesi 2023/7811 E., 2024/18507 K. kararında şu husus vurgulanmıştır:

Olay yeri kamera kayıtlarının büyütme ve netleştirme teknikleri kullanılarak incelenmesi,Sanığın teşhise elverişli fotoğraflarıyla karşılaştırılması,Gerekirse Adli Tıp Kurumu veya Emniyet uzmanlarından rapor alınması gerektiği belirtilmiştir.

Bu karar, kişi teşhisinin uzman kurum raporları olmadan yapılamayacağını ve hatalı teşhis riskinin önlenmesi gerektiğini açıkça ortaya koyar.

2.3. Olay Anının Rekonstrüksiyonu

Adli görüntü incelemesi, olayın gerçekleşme şeklini belirlemek için kayıtların zaman dizilimi, hareket yönleri ve mekânsal ilişkilerin analiz edilmesini kapsar.

Rekonstrüksiyon, hem ceza hem de hukuk davalarında olayın anlaşılmasını kolaylaştıran önemli bir tekniktir.

2.4. Görüntü Kalitesinin İyileştirilmesi

Bulanık, karanlık, düşük çözünürlüklü görüntüler adli inceleme için uygun hale getirilebilir:

• Aydınlatma optimizasyonu

• Gürültü azaltma

• Piksel iyileştirme

• Kontrast ayarı

• Netleştirme algoritmaları

gibi yöntemler uygulanır.

Yargıtay bu tür iyileştirmelerin manipülasyon oluşturmadığını, yalnızca görüntünün analize elverişli hale getirilmesi amacı taşıdığını kabul etmektedir.

2.5. Meta Veri (Üst Veri) Analizi

Görüntü dosyalarının çekim tarihi, cihaz modeli, kayıt yazılımı gibi bilgiler meta verilerde saklanır.

Yargıtay Ceza Genel Kurulu 2021/99 E., 2022/713 K. kararında meta verilerin önemi şu şekilde vurgulanmıştır:

• Meta verilerin tek başına dosyanın kim tarafından oluşturulduğunu kesin olarak ispatlayamayacağı,

• Bir belgenin sahibinin kesin tespiti için e-imza gerektiği,

• Dijital belgelerin delil zincirinin doğru kurulması gerektiği belirtilmiştir.

Bu karar, meta veri analizinin inceleme sürecindeki sınırlı ama kritik rolünü ortaya koymaktadır.

2.6. Çekim Koşullarının Analizi

Çekim esnasındaki:

• Kamera açısı

• Mesafe

• Işık koşulları

• Çekim cihazının konumu

• Çekimi yapılan kişinin cihazı fark edip etmediği

gibi unsurlar olayın doğru yorumlanmasında önemlidir.

Yargıtay 12. Ceza Dairesi 2023/4 E., 2024/7736 K. kararında:

Çekim yapılan cihaz ile mağdur arasındaki mesafe,Mağdurun çekimden haberdar olup olmadığı,Cihaza bakış yönü ve davranışları

gibi hususların bilirkişi raporuyla açıklığa kavuşturulması gerektiği ifade edilmiştir.

3.1. Bilimsel ve Gerekçeli Olma

Rapor, kullanılan teknikleri ve sonuçların nasıl elde edildiğini açıklamalıdır.Somut veri, teknik bulgu ve bilimsel yöntem raporun temelini oluşturmalıdır.

3.2. Denetime Elverişli Olma

Raporun:

• Açık,

• Sistematik,

• Anlaşılır,

• Teknik açıklamalarla desteklenmiş

olması gerekir.

Bu, hem ilk derece mahkemesinin hem de Yargıtay'ın denetimini kolaylaştırır.

3.3. Bilirkişinin Hukuki Nitelendirme Yapmaması

Bilirkişi:

• Hukuki değerlendirme,

• Suçun vasıflandırılması,

• Kast – taksir yorumugibi konularda görüş bildiremez.

Rapor yalnızca teknik bulgular içermelidir.

3.4. Delil Bütünlüğü ve Adli Bilişim Standartlarına Uygunluk

Yargıtay 3. Ceza Dairesi 2021/4197 E., 2023/2716 K. kararı bu konuda emsal niteliktedir.

Kararda:

• Delil zincirinin oluşturulmadığı,

• İncelemede kullanılan yazılım ve donanım bilgilerinin kaydedilmediği,

• Orijinal delilin nerede saklandığının belirtilmediği,

• Uzmanın yetkinliğinin raporda açıklanmadığı

durumlarda dijital delillerde şüphe doğacağı vurgulanmıştır.

Adli görüntü raporlarında delil bütünlüğü esastır; en küçük hata bile delilin geçerliliğini zedeleyebilir.

4. Sonuç

Adli görüntü inceleme; olayın aydınlatılması, failin tespiti, görüntü manipülasyonunun ortaya çıkarılması ve delillerin doğruluğunun teyidi gibi kritik amaçlara hizmet eden bilimsel bir süreçtir.

Yargıtay kararları bu alandaki standartları netleştirmiştir:

• Manipülasyon tespiti bilimsel yöntemlerle yapılmalı (CGK 2020/430).

• Kişi teşhisi için uzman kurum raporu alınmalı (2. CD 2023/7811).

• Meta veri analizi sınırlı bilgisel değerlere sahiptir (CGK 2021/99).

• Çekim koşullarının analizi ayrıntılı bilirkişi değerlendirmesi gerektirir (12. CD 2023/4).

• Delil bütünlüğü adli bilişim standartlarına uygun yürütülmelidir (3. CD 2021/4197).

Adli görüntü inceleme raporlarının hukuki değeri, yalnızca teknik doğruluk ve bilimsellik ile değil, aynı zamanda usule uygun delil elde etme ve koruma süreçlerine bağlıdır.