Yargıtay'ın Balistik İncelemelerde Dikkat Edilmesini İstediği Hususlar

Balistik inceleme, Ceza Muhakemesi Kanunu (CMK) kapsamında delil toplama ve değerlendirme süreçlerinin önemli bir parçasıdır. CMK'nın 160. maddesi, Cumhuriyet savcısının maddi gerçeği araştırma ve delil toplama yükümlülüğünü düzenlerken, 87. maddesi otopsi sırasında elde edilen bulguların önemini vurgular. Bilirkişilik Kanunu'nun 3. maddesi ise balistik inceleme gibi özel veya teknik bilgi gerektiren konularda bilirkişilerin bağımsız, tarafsız ve objektif rapor düzenlemesi gerektiğini belirtir.

Yargıtay'ın Balistik İncelemelerde Dikkat Edilmesini İstediği Hususlar

1. Kapsamlı ve Detaylı İnceleme:

Yargıtay, balistik incelemelerin olayın tüm yönlerini aydınlatacak şekilde kapsamlı olmasını bekler. Özellikle birden fazla silahın veya merminin söz konusu olduğu durumlarda, her bir delilin ayrı ayrı ve detaylı bir şekilde incelenmesi gerekmektedir.

1. Ceza Dairesi 2024/6459 E. , 2025/5588 K.

b) Olay yerinden, araçlardan, maktullerin ve mağdurların vücutlarından ele geçen tabanca, tüfek, kovan, kartuş ve çekirdekler üzerinde balistik inceleme yaptırılarak kaç adet silahtan atıldığı yönünde ekspertiz raporu alınması, temsili ve tatbiki keşif yapılması, olay yerinde bulunan maktüller, mağdurlar ve sanıkların bulundukları yerler gösterilerek birbirlerine olan uzaklıkları ve atış mesafelerinin tespit edilmesi, sonucuna göre sanıkların hukuki durumlarının tespiti gerekirken, eksik inceleme ile yazılı şekilde hükümler kurulması,

Bu kararda, "olay yerinden, araçlardan, maktullerin ve mağdurların vücutlarından ele geçen tabanca, tüfek, kovan, kartuş ve çekirdekler üzerinde balistik inceleme yaptırılarak kaç adet silahtan atıldığı yönünde ekspertiz raporu alınması" gerektiği açıkça belirtilmiştir. Bu, her bir balistik delilin ayrı ayrı incelenmesi ve olaya karışan tüm silahların tespit edilmesi gerektiğini göstermektedir.

2. Atış Mesafesi ve Konum Tespiti:

Olay yerinde yapılan keşifler ve balistik incelemelerle, atış mesafelerinin ve olaydaki kişilerin konumlarının net bir şekilde belirlenmesi Yargıtay için önemlidir. Bu, olayın oluş şeklini ve sanıkların kastını anlamak açısından kritik bir bilgidir.

1. Ceza Dairesi 2024/6459 E. , 2025/5588 K.

b) ...temsili ve tatbiki keşif yapılması, olay yerinde bulunan maktüller, mağdurlar ve sanıkların bulundukları yerler gösterilerek birbirlerine olan uzaklıkları ve atış mesafelerinin tespit edilmesi, sonucuna göre sanıkların hukuki durumlarının tespiti gerekirken, eksik inceleme ile yazılı şekilde hükümler kurulması,

Bu kısım, sadece balistik materyallerin incelenmesinin yeterli olmadığını, aynı zamanda olayın dinamiklerini anlamak için olay yerinde keşif ve tatbikat yapılmasının ve atış mesafelerinin belirlenmesinin önemini vurgulamaktadır.

3. Silahın Çalışma Prensibi ve Kendiliğinden Ateşlenme İhtimali:

Özellikle sanık savunmalarında silahın kendiliğinden ateşlendiği veya arızalı olduğu iddiaları varsa, balistik incelemenin bu hususları da araştırması gerekmektedir. Silahın kurulma, tetik ve ateşleme mekanizması gibi çalışma prensipleri detaylıca incelenmeli ve bu konuda uzman raporu alınmalıdır.

1. Ceza Dairesi 2021/11120 E. , 2022/504 K.

Dosya kapsamına göre; ... Kriminal Polis Laboratuvarı Müdürlüğü'nün 17.09.2019 tarihli balistik inceleme raporunda, sadece suça konu tüfek ve boş kartuşlar yönünden balistik açıdan inceleme yapıldığı, bu haliyle sanıkların savunmalarında belirtildiği şekilde tüfeğin kurulma, tetik ve ateşleme mekanizması gibi çalışma prensiplerinin neler olduğu, pompalı tüfeğin tetiğine basılması durumunda savunmada ileri sürüldüğü gibi "tık" sesi geldikten sonra ikinci kez tetiğe basıldığında ateş etmesinin mümkün olup olmadığı, elden yere düşme halinde mesafe de dikkate alınarak kendiliğinden ateşlenip ateşlenmeyeceği hususlarında bilgi ihtiva etmediği anlaşılmakla, ilgili Adli Tıp İhtisas Dairesinden bu hususlar ile sanıkların savunmalarında anlattıkları olguların değerlendirildiği bir rapor alındıktan sonra sanıkların hukuki durumlarının yeniden değerlendirilmesinin zorunluluk arzetmesi,

Bu içtihat, balistik incelemenin sadece mühimmat ve silahın genel özellikleriyle sınırlı kalmaması, aynı zamanda silahın teknik işleyişi ve olası arızaları hakkında da bilgi vermesi gerektiğini açıkça ortaya koymaktadır.

4. Delillerin Bütünlüğü ve Güvenilirliği:

Balistik inceleme için toplanan delillerin (silah, mermi, kovan vb.) olay yerinden itibaren usulüne uygun şekilde toplanması, etiketlenmesi, muhafaza edilmesi ve laboratuvara ulaştırılması büyük önem taşır. Delil zincirinin bozulmaması, raporun güvenilirliği açısından esastır.

1. Ceza Dairesi 2022/1287 E. , 2024/1343 K.

...Adli Tıp Kurumundan alınan otopsi raporuna göre; ...'ın vücudunda bir adet ateşli silah mermi çekirdeği giriş yarası saptandığı, yaralanmanın tek başına öldürücü nitelikte olduğu tespit edilmiş olup cesetten mermi çekirdeği elde edilemediğinden balistik inceleme yapılamadığı anlaşılmıştır.

Bu kararda, mermi çekirdeği elde edilemediği için balistik inceleme yapılamaması, delil eksikliği olarak belirtilmiştir. Bu durum, balistik incelemenin yapılabilmesi için gerekli materyallerin eksiksiz olarak toplanmasının önemini göstermektedir.

5. Raporun Yeterliliği ve Gerekçeliliği:

Bilirkişi raporlarının, mahkemenin hüküm kurmasına elverişli, yeterli ve gerekçeli olması beklenir. Raporda, yapılan incelemeler, elde edilen bulgular ve bu bulguların hukuki değerlendirmeye etkisi açıkça belirtilmelidir.

Sonuç / Özet

Yargıtay, balistik incelemelerin ceza yargılamasında maddi gerçeğin ortaya çıkarılması için hayati öneme sahip olduğunu kabul etmektedir. Bu nedenle, balistik incelemelerin;

• Kapsamlı ve detaylı bir şekilde yapılması,

• Olay yerinde keşif ve tatbikatla desteklenerek atış mesafesi ve konumların belirlenmesi,

• Silahın teknik çalışma prensipleri ve olası arızalarının araştırılması,

• Delillerin bütünlüğünün ve güvenilirliğinin sağlanması,

• Hüküm kurmaya elverişli, yeterli ve gerekçeli bir rapor halinde sunulması gerekmektedir.

  
  

Yukarıda belirtilen kararlar, bu hususlarda eksiklik bulunması halinde, Yargıtay'ın yerel mahkeme kararlarını bozma gerekçesi olarak kabul ettiğini açıkça göstermektedir. Bu durum, adli makamların ve bilirkişilerin balistik incelemeleri yaparken azami özeni göstermeleri gerektiğini ortaya koymaktadır.

SORU/CEVAP

Balistik inceleme raporunun mahkeme kararındaki etkisi nedir?

Balistik inceleme raporu, ateşli silahların kullanıldığı ceza davalarında mahkeme kararlarının temelini oluşturan en önemli bilimsel delillerden biridir. Raporun içeriği, suçun sübutu, nitelendirilmesi, failin tespiti, sanık savunmalarının değerlendirilmesi ve hükmün gerekçelendirilmesi üzerinde doğrudan ve belirleyici bir etkiye sahiptir. Bu nedenle, balistik incelemelerin hukuka uygun, kapsamlı, detaylı ve bilimsel verilere dayalı olarak yapılması, adil bir yargılamanın ve doğru bir kararın verilmesi için vazgeçilmezdir. Eksik veya hatalı bir balistik inceleme raporu, yargılamanın uzamasına, hatalı kararlar verilmesine ve hatta adli hatalara yol açabilir.

Balistik inceleme sırasında delil zincirinin önemi nedir?

Balistik inceleme sırasında delil zinciri, delillerin olay yerinden toplanmasından mahkemeye sunulmasına kadar geçen tüm süreçte güvenilirliğini, bütünlüğünü ve hukuka uygunluğunu sağlayan kesintisiz bir kayıt sistemidir. Bu zincirin eksiksiz ve doğru bir şekilde tutulması, delillerin manipülasyonunu önler, hukuka aykırı delil iddialarını bertaraf eder, adil yargılanma hakkını korur ve mahkemenin vicdani kanaatini bilimsel verilere dayandırmasına olanak tanır. Delil zincirindeki herhangi bir kopukluk veya usulsüzlük, balistik inceleme raporunun ve dolayısıyla delilin mahkeme tarafından reddedilmesine yol açabilir, bu da yargılamanın seyrini kökten değiştirebilir. Bu nedenle, adli süreçte görev alan tüm birimlerin delil zincirine azami özeni göstermesi büyük önem taşımaktadır.

Balistik inceleme uzmanı kimdir ve nasıl atanır?

Mahkemece ve Savcılık makamlarında başta Adli Tıp Kurumu olmak üzere Bilirkişilerden destek alabilir. Bunun haricinde ise taraflar özel olarak elde edilen verilerin incelemesi adına kurumumuzdan uzman talebinde bulunabilirler ve uzman mütalaası talep edebilirler.